TANUHUI :
FANTASI ULUN MAANYAN SAAT
MEMASUKI DUNIA MIMPI, PADA TEMPO DULU
MEMASUKI DUNIA MIMPI, PADA TEMPO DULU
Menyampaikan Tanuhui dalam masyarakat Maanyan
Tanuhui atau
dongeng dalam bahasa Indonesia, Tanuhiu
biasanya diceritakan sebelum tidur (Bed time story) Tanuhui bukan hanya sekedar sebagai
hiburan pengantar tidur, melainkan juga memiliki nilai-nilai pengajaran,
petualangan, bertahan hidup dll. Hilangnya Tanuhui dalam tradisi ulun Ma'anyan juga diakibatkan karena kemajuan jaman yang mau tidak mau haruslah dihadapi oleh budaya ulun Ma'anyan.
Berikut sebuah Tanuhui yang direkam dalam tulisan oleh seorang Missionaris asal Jerman RMG yang bernama Herman Sundermann, Herman Sundermann menulisnya dengan menggunakan bahasa Ma'anyan dan bahasa Jerman, ia aktif menulis sekitar tahun 1900an. Tulisan berikut sesuai masanya yaitu menggunakan ejaan yang dikenal dengan Ejaan Van Ophuijsen (sebuah ejaan lama yaitu ejaan Belanda dan Melayu, yang lazim digunakan para penulis pada era Hindia-Belanda), dan ejaan tersebut sengaja tidak saya ubah supaya terkesan antik dan klassik. hanya saya beri bantuan menggunakan bahasa Ma'anyan modern di dalam kurung pada kata-kata yang dianggap sulit. berikut sebuah tanuhui yang berjudul hi Lempan baya amahne tulak isanturui (Si Lempan dan Ayahnya pergi Isanturui = pergi kehutan untuk waktu lama, baik berburu maupun menjaga ladang.) selamat membaca Tanuhui:
Berikut sebuah Tanuhui yang direkam dalam tulisan oleh seorang Missionaris asal Jerman RMG yang bernama Herman Sundermann, Herman Sundermann menulisnya dengan menggunakan bahasa Ma'anyan dan bahasa Jerman, ia aktif menulis sekitar tahun 1900an. Tulisan berikut sesuai masanya yaitu menggunakan ejaan yang dikenal dengan Ejaan Van Ophuijsen (sebuah ejaan lama yaitu ejaan Belanda dan Melayu, yang lazim digunakan para penulis pada era Hindia-Belanda), dan ejaan tersebut sengaja tidak saya ubah supaya terkesan antik dan klassik. hanya saya beri bantuan menggunakan bahasa Ma'anyan modern di dalam kurung pada kata-kata yang dianggap sulit. berikut sebuah tanuhui yang berjudul hi Lempan baya amahne tulak isanturui (Si Lempan dan Ayahnya pergi Isanturui = pergi kehutan untuk waktu lama, baik berburu maupun menjaga ladang.) selamat membaca Tanuhui:
perpustakaan KITLV (Koninklijk Instituut voor taal-, land- en volkenkunde)
di Laiden Belanda tempat literatur tentang Maanyan tersimpan
di Laiden Belanda tempat literatur tentang Maanyan tersimpan
Hi Lempan Here Rueh Amahni Isantoroi .
(Bahasa Dayak Maanyan)
Sakarang
hi Lempan anri amahui djudju (kajuju) tato'o, Balalu here rueh
tolak santoroi (santurui). Inon ma wasi here? Ekat naan mais panan ete panan widit.
Lalawoan (laluahne) here tolak, wasi here loloi hang kalat. Djari, dami hampi
hang djumpuun jaro, wahai ioh here, kapanan wawoi, kawawe,
buhis, talompiau. Amah Lempang njambirang, kamulek hi
Lempang ngampiri ponok. Salenga rengaini alah hawi. Eau alah jero:
"Paring isa ime jcro unengan Lempan, isa amau uengan amahni". Salenga hi Lempan karengiti lengan jero, balalu hanje lempat (nempat) here rari, sadina, mamai ma lawi kakau kaju. Balalu alah jero ngota panan pundang, salai here rueh amahni galis. Dami wising, hanje tolak. Maka kariwe anrau amahni hawi, ninong pauan pundang, salai here haut galis.
Eauni : "Inon ngota eha taruüh jena, anak?"
"Paring isa ime jcro unengan Lempan, isa amau uengan amahni". Salenga hi Lempan karengiti lengan jero, balalu hanje lempat (nempat) here rari, sadina, mamai ma lawi kakau kaju. Balalu alah jero ngota panan pundang, salai here rueh amahni galis. Dami wising, hanje tolak. Maka kariwe anrau amahni hawi, ninong pauan pundang, salai here haut galis.
Eauni : "Inon ngota eha taruüh jena, anak?"
Eau hi
Lepan : "Kota alah Bah"
Eau amahni : "anrei kaajat uni aku nipetni (Niepet)."
Djari, kaajat anrauni, amah lempau jero mungun. Angaan baugat lawah balalu alah jero hawi kamulek. Hantam, amah Lempan nipet. Ang maka here ruiih (rueh) tau kapatai alah jero. Galis kamulek kawan puudaug (Punang), salai kota alah. Alah jero mudi. Bah (bah..bah..) eau amah Lempan, "angaan taraa unengan hang jali (jari), warii taruüh (tarueh) mudi."
Eau amahni : "anrei kaajat uni aku nipetni (Niepet)."
Djari, kaajat anrauni, amah lempau jero mungun. Angaan baugat lawah balalu alah jero hawi kamulek. Hantam, amah Lempan nipet. Ang maka here ruiih (rueh) tau kapatai alah jero. Galis kamulek kawan puudaug (Punang), salai kota alah. Alah jero mudi. Bah (bah..bah..) eau amah Lempan, "angaan taraa unengan hang jali (jari), warii taruüh (tarueh) mudi."
Djari, hi Lerapan pana amah mudi. Siurah
hampii (hampe) lewu, here kadinong paisan ete haamau kalat ngaragidjit (ngaragijik) hinra kawau welai. "Oh," eau amah Lempan, "jero isa
djari alah, daja loloi jari (yari)" Kalajero
asalui (asalne), maka olon takut, woah kapasunan.
Lempan und sein Vater such en W a
l d p r o d u k t e .
(Versi Bahasa Jerman)
(Versi Bahasa Jerman)
Lempan und seiu Vater
hatten uichts mehr zu essen, da machten sie sich auf, um
Waldprodukte zu suchen. Was sollteu sie aber zu essen mitnehmen
auf den Weg? Sie wickelten etwas Abfall vom Reisstarapfen
ein. Als sie aber weggingen, vergassen sie es, es bliebin einem Körbchen'liegen. lm Walde fanden
sie vielerlei. Sie erlegten Wildschweine, Hirsche und
Affen.
Das Fleiseh trockneten sie in der Soune und über dem Feuer.
Der Vater giug jagen, Lempan aber bewachte die Hütte, die sie
sich gemacht hatten. Plötzlich hörte er einen Geist kommen. "In
dieseu kurzen bambus wird das Blut des Lempan getau , in den
langen das seines Vaters "hörte er den Geist sagen. Als Lempan das
hörte, fürchtete er sich sehr, floh und versteckte sich, iudem er
auf den Gipfel eines Bauines kletterte.
Der Geistging in die
Hütte und fiss alles getrockuete Eleisch auf. darauf entferute er
sich wieder. Am Abaud kam der
Vater des Lempan zurück von der Jagd uud brachte neueu
Vorrat. //Wer hat unser Fleiseh aufgegessen fragte er. "Das
hat ein Geist getaii", antwortete Lempau. //Warte uur", erwiederte sein
Vater" morgen werde ich ihn schiessen mit vergifteten
Pfeileii".
Am andern Tage lauerte er dem Geist auf. Es dauerte auch
nicht lange, da kaïn er wieder. Sofort schoss er ihm mit seinem
Blasrohr alle seine Pfeile in den Leib. Aber, kein Gedanke dran,
dass er ihn toten konute. Nachdem der Geist alles Fleiseh wieder
verzehrt hatte, machte er sich fort.
"Hier ist
es nicht auszuhalteii", sagte der Vater des Lempan,
lass uns nur
uach Hause geheti".
Darauf gingen die beiden heim. Als sie zu Hause
ankamen saheu sie, dass ihr Essen, welches sie hatten mitnehmen
wollen, und welches noch immer eingewickelt in dem Körbchen
lag, voll Pfeile steckte, (uiimlich die Pfeile, welche sie iin Walde
auf den Geist geschossen hatten.) O, sagte der Vater des Lempau,
"also dies ist der Geist gewesen, der uns verfolgte, weil wir es
vergessen hatten mitzuuehmeii".
• Man hat
die Meinung, dass, wonn man mit Nahrungsmitteln ungehörig umgeht, darauf
Strafe folgt. Dies nennt man "kapasunan", und fürchtet sich davor.
Sumber :
Herman Sunderman, Der Dialect " Olon Maanjan" In Süd Ost Borneo. RZ 1899
-------------------------- Fabel Olon Maanjan Dajak, RZ 1921
kepustakaan Klasik KITLV (Koninklijk Instituut Voor Taal Land Volkenkunde) Jl.Prapanca Raya, Jakarta Timur, Indonesia.
Wuppertal Archip Matterial, Jerman
duh,..terlalu banyak poting yg ditampilkan, kurang nyaman nye-croll-nya, hehehehe...pisss, sekedar kasih masukan aja bang... jangan lupa follow juga blog q lah, tq
BalasHapuswokeh mas...maklum masih Nubie
BalasHapus